احتمالا برای شما هم پیش آمده است که در بحث‌های جدی، گاهی از آمار استفاده کنید. به درصدی از افراد موافق خودتان اشاره کنید یا مثلا به پدیده‌هایی که اطرافتان رخ می‌دهند، دفعات تکرار چیزی را گوشزد کرده‌باشید یا در مباحثه با دیگران به این نتیجه رسیده باشید که آمار و ارقامی که آن‌ها ارائه می‌کنند، تا حدی با واقعیت همخوانی ندارد.
یا شاید احساس کرده‌باشید که داده‌ها عمدا دستکاری شده‌اند تا واقعیت را طور دیگری نشان دهند.
شاید هم احساس کرده‌باشید که گویی استفاده از آمار و اعداد و ارقام، اتفاقا به حقانیت فرضیه و «نتیجه / مدعای» شما آسیب می‌رساند.
در همه این موارد ممکن است دچار پدیده‌ای شده باشید که آن را «دروغگویی با آمار» می‌خوانند.
علم آمار اساسا برای یک منظور خاص در قلمرو ریاضیات مطرح شده‌است و آن «فهم صحیح پدیده‌هایی است که در مقیاس بزرگ رخ می‌دهند»
پدیده‌هایی به سادگی رشد جمعیت، یا به پیچیدگی ارتباط میزان مصرف گوشت و آلودگی هوای شهری.
تمام این مسائل در قلمروی علم آمار قابل بررسی هستند.
هر چند در یار رشد قصد نداریم به بررسی دقیق و آموزش آمار بپردازیم، اما از آن‌جایی که فهم آمار و درک منطق آماری می‌تواند به تفکر انتقادی کمک فراوانی کند، بهتر دیدیم برخی پدیده‌های دنیای واقع و نیز بخشی از آن‌چه به عنوان «دروغگویی با آمار» می‌توان به کار برد را ارائه کنیم.
در این درس کوتاه، ما موارد زیر را با همدیگر مرور خواهیم کرد:
- آمارگیری چیست؟
- داده‌های یک مشاهده علمی چگونه قابلیت دستکاری دارند؟
- با دستکاری داده‌ها چه چیزی از فهم ما از واقعیت تغییر می‌کند؟
- آمارگیری مغرضانه و جهت‌دار چیست؟
- چگونه بازی با لغات و تعاریف، به نتیجه‌گیری دلخواه کمک می‌کند؟
- دنیای پر ابهام علت و معلول‌ها
- مغلطه با آمار و دروغگویی
مطالب این درس تا حدی از کتاب‌های زیر گرفته شده‌اند، اما در بخش‌هایی نظیر بحث همبستگی یا «معنادار» بودن آمار، از تجربه‌های کاری و نیز درس «روش‌های کمی در مدیریت» سازمان مدیریت صنعتی استفاده شده‌است.
منابع برای فهم بهتر